عرفات زير فشار مصری ها

·         ظاهرا مصری ها نيز همچون آمريکايی ها متقاعد شده اند که اجرای مطرح يک جانبه شارون، بدون انجام اصلاحات ساختاری در دولت خودگردان فلسطين ممکن نيست. از همين رو، دولت مبارک، ياسر عرفات را به طور بی سابقه ای زير فشار گذاشته است تا بخشی از اختيارات خود را به نخست وزيری فلسطين تفويض کند و با انتخاب يک وزير کشور قدرتمند، فرماندهی نيرو های امنيتی دولتی خودگردان را به او واگذار کند. عرفات که نتيجه چنين اصلاحاتی را تشريفاتی شدن موقعيت خويش می داند، از پذيرش آن شانه خالی می کند،

 

احمد زيدآبادی

شرق

 

در حالی که دولت ائتلافی شارون اکثريت پارلمانی خود را از دست داده است و هر لحظه، امکان سقوط آن می رود، مصری ها عزم خود را جزم کرده اند تا امکان عقب نشينی آرام و بدون خطر ارتش اسرائيل را از نوار غزه فراهم آورند.

دولت حسنی مبارک که از ابتدای نخست وزيری شارون، روی خوشی به سياست های او نشان نداده بود، اينک پس از تصويب «طرح يک جانبه» در کابينه اسرائيل، سياست خود را تغيير داده و ديپلماسی پرتحرکی را به منظور اجرای اين طرح در پيش گرفته است.

ظاهرا مصری ها نيز همچون آمريکايی ها متقاعد شده اند که اجرای مطرح يک جانبه شارون، بدون انجام اصلاحات ساختاری در دولت خودگردان فلسطين ممکن نيست. از همين رو، دولت مبارک، ياسر عرفات را به طور بی سابقه ای زير فشار گذاشته است تا بخشی از اختيارات خود را به نخست وزيری فلسطين تفويض کند و با انتخاب يک وزير کشور قدرتمند، فرماندهی نيرو های امنيتی دولتی خودگردان را به او واگذار کند. عرفات که نتيجه چنين اصلاحاتی را تشريفاتی شدن موقعيت خويش می داند، از پذيرش آن شانه خالی می کند، گو اينکه به منظور پيشگيری از خشم مصری ها و به خطر افتادن روابطش با قدرتمندترين کشور عربی، از پاسخ منفی صريح به درخواست مصر نيز اجتناب می ورزد. البته مقام های مصری با چنين شيوه ای که معمولا جز اتلاف وقت حاصلی ندارد، آشنا هستند و به طور جدی تصميم گرفته اند، تا رهبر ساف را به انجام اصلاحات ضروری وادار سازند. يکی از راه هايی که مصری ها برای اعمال فشار عليه عرفات برگزيده اند، مذاکره با رقبای فلسطينی رهبر ساف است.

در همين جهت قاهره در هفته گذشته ميزبان محمود عباس (ابومازن) نخست وزير سابق فلسطين بود، چيزی که خشم ابوعمار و طرفدارانش را برانگيخت. محمود عباس - آن طور که خود می گويد- سال گذشته بر اثر تهديد به قتل از جانب نزديکان عرفات مجبور به استعفا از مقام نخست وزيری فلسطين شد و از آن پس نه فقط روابطش با عرفات به طور کامل گسست، بلکه از فعاليت در صحنه سياست نيز کنار کشيد. در هفته های اخير اما ابومازن بار ديگر در عرصه سياسی فعال شده و از چند کشور اروپايی و عربی نيز ديدار کرده است. استقبال رسمی از ابومازن در قاهره، در واقع ارسال اين پيام به ابوعمار بود که دولت مصر دارد شکيبايی خود را در برابر رئيس دولت خودگردان از دست می دهد و اگر وی به اصلاحات مورد نظر مصری ها به سرعت جامه عمل نپوشاند، راه پيدا کردن جانشينی برای او بسته نخواهد ماند. دولت مصر برای اينکه جديت خود را در اين باره نشان دهد، روز پنج شنبه گذشته ديدار برنامه ريزی شده احمد قريع (ابوعلاء) نخست وزير فلسطين را با حسنی مبارک لغو کرد، گرچه اين ديدار ۲۴ ساعت پس از لغو آن انجام پذيرفت.

دولت مصر همزمان با اعمال فشار عليه ياسر عرفات، مذاکرات فشرده ای را نيز با دولت شارون دنبال می کند. هدف از اين مذاکرات، ايجاد ترتيبات امنيتی لازم برای حفظ نظم و آرامش در نوار غزه پس از خروج ارتش اسرائيل از اين منطقه است. دو طرف تاکنون به پيشرفت های چشمگيری در اين مورد دست يافته اند. اسرائيل پذيرفته است که صد ها سرباز مصری به منظور پيشگيری از قاچاق سلاح توسط فلسطينی ها، در مرز نوار غزه مستقر شوند، بدون آنکه به تغيير مفاد پيمان صلح ميان دو کشور نيازی باشد. مصر نيز به نوبه خود آموزش نيرو های امنيتی فلسطين را در نوار غزه به عهده گرفته است تا پس از تخليه اين منطقه، خلاء امنيتی بروز نکند و مبارزان حماس و جهاد اسلامی ابتکار عمل را به دست نگيرند.

ياسر عرفات در اين ميان، ساکت ننشسته است. او ضمن آنکه بازی دوگانه ای را در برابر برنامه مصر و نيز اردن _ که در تلاش های ديپلماتيک قاهره سهيم است _ در پيش گرفته است، تلاش می کند تا توجه به محافل اسرائيلی را به نقش يگانه خود در جهت حفظ امنيت در سرزمين های فلسطينی جلب کند. رهبر ساف به اين منظور، به مصاحبه ای مفصل با روزنامه اسرائيلی هاآرتص تن داد. او در اين مصاحبه، به اسرائيلی ها اطمينان داد که با «يهودی بودن» دولت اسرائيل کمترين مخالفتی ندارد. اصرار عرفات بر ماهيت يهودی دولت اسرائيل معنايی جز اين نداشت که رهبر ساف خواهان بازگشت تمامی آوار گان فلسطينی به اسرائيل نيست چرا که در اين صورت، ترکيب جمعيت اسرائيل به نفع اعراب به هم می خورد و اسرائيل شخصيت يهودی خود را از دست می دهد. عرفات در عين حال تصريح کرد که در صورت به دست آوردن ۹۸ درصد کرانه باختری و بيت المقدس شرقی و بازگشت بخشی از آوارگان فلسطينی به داخل مرز ۱۹۴۸، حاضر به عقد قرارداد نهايی صلح با اسرائيل است. عرفات اما به عمد از تعيين دقيق شمار آوارگانی که بايد به اسرائيل بازگردند و همين طور ميزان دسترسی يهوديان به اماکن مذهبی بيت المقدس شرقی خودداری کرد تا تمام برگ های برنده خود را رو نکرده باشد.

مصاحبه هاآرتص با عرفات در حالی صورت گرفت که يک سلسله بحث های جدی در بين مقام های امنيتی ارتش اسرائيل در جريان است. برخی از اين مقام ها، بر اين اعتقادند که عرفات جز به نابودی اسرائيل _ از طريق اصرار بر بازگشت همه آوارگان فلسطينی _ نمی انديشد. و از همين رو بايد در جهت بايکوت يا حذف او تلاش کرد. در مقابل، جمعی ديگر از اين افراد معتقدند که اگر امتيازاتی مشابه آنچه که در ابتکار صلح ژنو تصريح شده است، به عرفات ارائه شود، او با اسرائيل پيمان صلح امضا خواهد کرد و از همين رو، ابو عمار را به عنوان يک گزينه نبايد ناديده گرفت. ابتکار صلح ژنو که بين يوسی بيلين رهبر حزب ياهاد اسرائيل و ياسر عبدربه عضو سابق دولت خودگردان فلسطين به امضا رسيد، بر واگذاری بيت المقدس شرقی و نزديک به تمام سرزمين های اشغالی جنگ ژوئن ۱۹۶۷ به دولت فلسطينی در ازای چشم پوشی از حق بازگشت آوارگان تاکيد می کند.

قاعدتا اگر عرفات هم موافقت رسمی خود را با پيمان ژنو اعلام کند، دولت ليکودی اسرائيل برای پذيرش آن به ويژه تقسيم بيت المقدس، راه درازی در پيش دارد، هر چند که برخی از رهبران ليکود، اخيرا نرمشی در مواضع خود نسبت به بيت المقدس نشان می دهند که نمونه بارز آن ايهود اولمرت شهردار سابق بيت المقدس است که بر واگذاری محله های عرب نشين حومه بيت المقدس به دولت خودگردان تاکيد کرد. پيش از اين ، اولمرت نسبت به هرگونه پيشنهادی که کنترل اسرائيل بر «بيت المقدس يکپارچه» را به خطر اندازد با عصبانيت و خشم واکنش نشان می داد. در کنار مجموعه اين تحولات که از گشايشی در روابط اسرائيل و اعراب خبر می دهد، دولت ترکيه مواضع تندی عليه دولت ائتلافی شارون اتخاذ کرده است. رجب طيب اردوغان نخست وزير ترکيه با متهم کردن اسرائيل به «تروريسم دولتی» سفير خود را نيز از تل آويو به قصد مشورت فرا خوانده است. در حالی که روابط مصر و اسرائيل در حال بهبود است، واکنش خشمگينانه ترکيه به سياست های شارون دور از انتظار به نظر می رسد.

با اين همه، خشم ترک ها را می توان به کارشکنی شارون در روند ميانجيگری ترکيه بين اسرائيل و فلسطينی ها نسبت داد. دولت اسلامگرای معتدل ترکيه برای آنکه اهميت خود را نزد شرکای اروپايی به اثبات برساند، طرح بلندپروازانه ميانجيگری بين اسرائيل و فلسطينی ها را دنبال کرد. اردوغان تصور می کرد که روابط گرم کشورش با اسرائيل از يکسو و نفوذ نسبی حزب عدالت و توسعه در ميان اسلامگرايان فلسطينی از سوی ديگر، بهترين ابزار برای ايفای نقش ميانجيگری بين دو طرف به منظور دستيابی به آتش بس است، اما در همان حال که مقام های ترکيه در جهت متقاعد کردن رهبران حماس برای اعلام احتمالی آتش بس، به موفقيت هايی دست يافته بودند، شارون با ترور شيخ احمد ياسين و عبدالعزيز الرنتيسی و سپس حمله خونبار به اردوگاه رفح، آنچه را که ترک ها به زحمت طی ماه ها رشته بودند، پنبه کرد! ظاهرا شارون کشور های عرب نظير مصر و اردن را برای ميانجيگری ترجيح می دهد، چرا که موفقيت آنها می تواند مصالحه با ساير اعراب را نيز در پی داشته باشد، در حالی که ميانجيگری ترکيه لزوما دارای چنين پيامدی نيست، ضمن آنکه دخالت ترکيه راه را بر نقش بيشتر اروپا در بحران خاورميانه می گشايد، چيزی که شارون را عصبانی می کند!