گزارشی از همايش «آسيب شناسی جوانان
خيابان»:
هر ساعت، چهل جرم در تهران رخ ميدهد
فرناز سيفی
تريبون فمينيستی ايران
دوشنبه چهارم خرداد ماه سمينار«آسيب شناسی جوانان
خيابانی» در فرهنگسرای قانون برگزار شد. ساعت شروع مراسم پنج و سی دقيقه اعلام شده
بود اما مراسم با چهل و پنج دقيقه تاخير آغاز شد! آقای اشرفی، رياست فرهنگسرا
اغازگر برنامه بودند. ايشان گفت بنا بر آخرين گزارشات در هر ساعت چهل جرم در شهر
تهران رخ ميدهد و تهران به تنهايی بيست و شش هزار زندانی دارد.
دکتر نوربها، کارشناس حقوق جزا و مدير گروه حقوق
جزا در دانشکده شهيد بهشتی در ابتدای سخنان خود اظهار کرد: اصطلاح «جوان خيابانی»
اصطلاح مناسبی نيست چرا که «خيابانی» بار منفی دارد و کلمه ای تحقير کننده است و
بهتر است به جای اين لغت از کلماتی همچون «رها شده» استفاده شود. وی متذکر شد که
افراد در محيط های مختلف واکنش های متفاوتی دارند، برای مثال مردی که در محيط کار
فردی کاملا بهنجار است ممکن است در خانه، فردی نابهنجار باشد که زن و فرزندان خود
را لازار می دهد. ايشان در قسمتی ديگر از سخنان خود به ذکر اين موضوع پرداخت که
طبق قوانين ايران دختران در نه سال تمام قمری و پسران در پانزده سال تمام قمری
بالغ محسوب شده و مسئوليت کامل کيفری دارند و خاطر نشان ساخت که مکانيزم مغز دختر
و پسر آنقدر متفاوت نيست که بگوييم دختر در نه سالگی کليه مفاهيم را درک می کند و
پسر در چهارده سالگی از درک مفاهيم عاجز است. وی افزود علم چنين ديدگاهی را مطلقا
قبول ندارد و متاسفانه قانون ما در اين زمينه کاملا غير علمی و صرفا مبتنی بر شرع
است.
سپس دکتر نوربها اظهار داشت: قوانين کيفری جنبه
هشداردهنده و تنبيهی دارند و متاسفانه عده ای به اصرار ميخواهند برای آن جنبه
اصلاحی و تربيتی هم قائل شوند. وی گفت «چه جنبه اصلاحی و تربيتی در شلاق زدن جوانی
در ملا عام وجود دارد؟». او در ادامه اظهار داشت چندی پيش مردی به دفتر کار ايشان
مراجعه کرده و در حاليکه می گريسته است گفته است: خرج مرا زن هجده ساله ام ميداد،
حالا نيروی انتظامی او را دستگير کرده است، من چه کنم؟ چه کسی خرج مرا خواهد داد؟
در واقع همسر اين مرد روسپی بود. دکتر نوربها تاکيد کردند که اگر کسی کمربند ايمنی
نبندد پنجاه نفر برای جريمه کردن او حاضرند اما هيچ کس برای رسيدگی به چنين
معضلاتی حضور ندارد و چنين مواردی پشت پرده پنهان شده و چرخ پنجاهم جامعه شده
اند.ايشان سخنان خود را با خواندن بيت زير به پايان رساند:
گوش اگر گوش تو، ناله اگر ناله ماست آنچه البته به
جايی نرسد، فرياد است
دکتر نجفی پرند آبادی،استاد دانشگاه و از چهره های
بين المللی جرم شناسی سخنران بعدی مراسم بود. ايشان در ابتدای سخنان خود به ماده
چهل و نه قانون جزا اشاره کردند که براساس آن مادامی که شاکی خصوصی وجود ندارد کسی
حق دخالت در روابط دختر و پسر را ندارد و به طرح اين پرسش پرداخت که آيا با صرف
قدم زدن يک دختر و پسر ميتوان برای آن دو کلمه تحقير کننده «خيابانی» را به کار
برد؟ وی از نيروی انتظامی گله کرد که با برداشت ها و رفتارهای ناشايست خود از
جوانان مجرم ميسازند. سپس اظهار داشت که بزهکار، شخصی است که فعل يا ترک فعل او در
قانون مجازات دارد وتاکيد کرد که همه جرايم انحرافات اجتماعی هستند اما همه
انحرافات اجتماعی جرم نيستند و از مسئولين خواست که به تفاوت اين دو اهميت دهند.
ايشان در ادامه به ذکر اين موضوع پرداخت که بنا بر
ماده يک قانون حمايت از کودکان و نوجوانان مراد از طفل کسانی هستند که به هجده سال
شمسی نرسيده باشند و خاطر نشان ساخت که اين يک رويکرد درست و حقوقی است نه رويکردی
که دختر زير نه سال و پسر زير پانزده سال را طفل ميداند. دکتر نجفی در انتها به
نتايج تحقيقی که توسط خانم دکتر معظمی در دانشگاه تهران صورت گرفته است اشاره کرد
که بنا بر اين تحقيق مهم ترين عوامل فرار دختران از خانه محدوديت ها و سخت گيری
های بيش از اندازه خانواده، فضای مسکونی کوچک و خانواده پر جمعيت و عدم دقت والدين
در تربيت و ارتباط با فرزندان بوده است. ايشان از اين صحبتها نتيجه گرفت که همه ما
نياز به طی دوره های تربيتی درباره رويکرد با جوانان داريم و اگر امروز «جوان
خيابانی» در معنای منفی آن داريم به علت سوء تدبير های مسئولين و والدين است.
دکتر نصيری منش، متخصص بهداشت اجتماعی ابتدا از
ذکر شعار هايی همچون «به اميد جامعه ای عاری از اعتياد» گله کرد و اظهار داشت که
در جامعه ای که پنجاه درصد جمعيت آن زير پانزده سال سن دارد، جامعه ايکه انقلاب و
جنگ را تجربه کرده است آسيب به هيچ وجه قابل حذف نيست و حتی در کشورهای پيشرفته
نيز تا زمانيکه يک مسئله را چندين سال از جنبه های مختلف بررسی نکنند چنين شعارهای
آرمانگرايانه ای بر در و ديوار شهر نمی نويسند. ايشان ابراز خرسندی کرد که برنامه
ای که در زندان های کرمانشاه به اجرا در آمده است عنوان بهترين تجربه سازمان
بهداشت جهانی در خاورميانه را کسب کرده است. در اين برنامه، زندانيانی که جرايم
سنگينی همچون قتل، حمل موادمخدر، سرقت مسلحانه و ...را مرتکب شده بودند در
اتاقهايی بی ميله و حفاظ نگهداری ميشوند و روان شناسان و مشاوران با آنها گفت و گو
و جلسات درمان مداوم دارند.
ايشان در قسمتی از سخنان خود اظهار داشت که
متاسفانه بيشتر دستور العمل هايی که درباره مباحث مربوط به آسيب های اجتماعی داريم
صرفا نظر شخصی يک يا دو نفر از مسئولين است و ابراز تاسف کرد که در جامعه ما
فرهنگ، علم و سنت هر سه با قدرت تمام روی قانون تاثير دارد و قانون گذار هر سه اين
موارد را برای وضع قانون بايد در نظر گيرد حال آنکه در کشورهای پيشرفته صرفا علم
روی قانون تاثيرگذار است و در خاتمه متذکر شد که در تمام دنيا از پاکستان گرفته تا
امريکا حل نود و پنج درصد آسيب های اجتماعی به دست سازمان های غير دولتی است و در
ايران هم تا مادامی که اينگونه مسائل اجتماعی در دست دولت است و به سازمان های غير
دولتی بهايی داده نميشود راه به جايی نمی بريم.
سرهنگ سليمانی، رئيس کلانتری شهرک غرب، آخرين
سخنران اين همايش بود. ايشان بر «اصالت خانوادهها» و «فرهنگ سازی در جامعه» تاکيد
کرد و گله کرد که در ايران همگی ما مشکلات را به گردن سايرين می اندازيم و حاضر به
قبول خطاهای خود نيستيم. وی گفت در بسياری از مواقع علت ها را ميدانيم اما آنها را
ناديده می گيريم.
در انتها، مراسم پرسش و پاسخ برگزار گرديد. عده ای
از شرکت کنندگان گله کردند که چرا از هيچ يک از جوانان يا دختران و پسران خيابانی
دعوت نشده است تا آنها نيز سخنان خود را بگويند و سخنرانان ابراز داشتند که برای
نشست بعدی از جوانان هم دعوت خواهد شد. از سرهنگ سليمانی سوال شد که چرا در تمام
دنيا مردم برای حل مشکلات خود به پليس مراجعه می کنند اما در ايران مردم هميشه از
پليس گريزانند؟ ايشان به ذکر اينکه «انشا الله در آاينده درست ميشود» اکتفا کرد!
يکی از شرکت کنندگان نيز از دکتر نصيری منش در رابطه با شيوع بيماری مهلک ايدز و
آخرين آمار ايدز در ايران سوال کرد و دکتر نصيری منش پاسخ داد که ده سال پيش در
ايران از هر ده نفر مبتلا به ايدز نه نفر معتاد تزريقی بودند اما امسال براساس
آخرين بررسی ها از هر ده نفر بيمار مبتلا به ايدز يک نفر نوزاد، دو نفر جوان بين
بيست تا سی سال، سه نفر همسر معتاد تزريقی و تنها چهار نفر معتاد تزريقی هستند.
اين همايش به همت سازمان « دفاع از قربانيان
خشونت»، دانشکده حقوق دانشگاه شهيد بهشتی، فرهنگسرای قانون و انجمن محلی شهرک غرب
برگزار شد و متاسفانه بازهم اين معضل موشکافی نشد و سخنرانان دايم جمله «دلايل اين
مسئله روشن است!» يا «به علت کمبود وقت نميتوانيم وارد بحث آسيب شناسی شويم!» را
تکرار می کردند. اين همايش هم بيشترجنبه درد و دل گونه داشت تا موشکافی عميق يک
معضل اجتماعی.
شايان ذکر است که نشانی کلينيک توانبخشی سازمان
دفاع از قربانيان خشونت که هم در ايران و هم در خارج از ايران فعاليت دارند: ميدان
وليعصر- بلوار کشاورز- خيابان فلسطين شمالی- کوچه مير سرابی- پلاک ۱ و شماره تلفن
های تماس ۸۹۷۱۶۰۷ و ۸۹۷۱۶۰۶ است.