جميله ندايي
نگاه به آ ينده
روزهاي
دوم تا چهارم ژوييه دوهزار و چهار در برلن
پانزدهمين کنفرانس بين المللي بنياد پژوهشهاي زنان برگزار مي شود . موضوع کنفرانس امسال ( بر رسي نقش اجتمايي جنسيت در روند مدرنيته
در ايران) است.
به
اين بهانه نگاهي کوتاه ميکنم به کنفرانس سال گذ شته ( جهاني شدن
وتاثير آن بر زنان)
يادآوري
يک نکته مهم را لازم ميدانم. موضوع مورد بحث هرسال را کم و بيش شرکت کنند گان در
جلسه و کميته برگزاري انتخاب ميکنند.
سخنرانان ، يا خود داوطلب هستند، يا از طرف فعالين جنبش زنان پيشنهاد ميشوند،
ياآشنايان شخصي اعضاي کميته هستند که ممکن است نقشي در جنبش زنان نداشته باشند ،
اما شنيدن نظراتشان مهم باشد.
برنامه
هاي هنري اما آشفته ترين قسمت کنفرانس است. معمولا ارزشهاي پدر سالارانه و ايدئولوژيک
جمهوري اسلامي ازين در وارد برنامه هاي بنياد ميشود.
سال
گذشته کنفرانس لندن در شرايط بسيار متشنجي برنامه ريزي شد. حمله نظامي امريکا به
عراق، مبارزين آزادي منطقه را بسيار نگران کرده بود. هر لحظه ممکن بود در ايران هم
وقايع غير پيش بيني به وقوع بپيوندد. کميته برگزاري لندن، با توجه به اظطرابات
روزمره ، لااقل از نظر سياسي بسيار خوب عمل کرد.
موضوع
کنفرانس مسئله مهم روز بود و زنان بسياري از فعالين چپ جلب اين کنفرانس شدند.
نکات
مثبت
اول
: ميز گرد بر سر مسئله فلسطين، افغانستان
، کردستان
برگزاري
اين بحث و گفتگو نشان د رايت کميته لندن بود ، مسئله خاور ميانه ، مشکلات سياسي و
جنگ ، بر زند گي زنان اين کشورها تاثيرات عميق دارد. خشونت جنگ و سرکوب و تحقير
ملّت فلسطين، همه ملّتهاي منطقه را لااقل در يک موضوع ، متحد الفکر کرده است.رهايي
و دموکراسي درين کشورها به اتّحاد مردم اين کشورها مربوط است. واگر فقط مردم يک
کشور بتوانند قدرت سياسي را به دست بياورند ،کشورهاي همسايه يک به يک رها خواهند
شد.
سانا
د ّباغ ، هنرپيشه
تئاتز فلسطيني الاصل در حدود پانزده دقيقه
، تاريخچه اشغال سرزمينش را به ساد گي از روي نقشه هاي متعدد به نمايش گذارد. او
در هر مرحله به تعهدات بين المللي اشاره کرد که چطور پايمال شده و ميشود .
ملّتي
که هر روز تکّه يي از خاکش از دست ميرود
و پاي از مبارزه نمي کشد.
سي
و هفت سال اشغال به نام دين، سي و هفت سال مقاومت مردم فلسطين. سانا ، با وسعت
دادن بحثش به وضعيت خاورميانه آينده زنان اين کشورها را در همبستگي و همکاري
تنگاتنگ مي بيند.
صبا
سحر از سازمان روا توضيح داد
زنان افغانستان بعد از اشغال آمريکا ، همچنان به مبارزه براي آزادي ادامه ميدهند.
خشونت ، تجاوز ،سرکوب ، فقر ، همچنان ادامه دارد.
اما
وضعيث کردستان پيچيده تر از آن بود که بشود به روشني شرايط زنان را تشريح کرد.
صحبتها در مورد زنان کرد ، از لزوم دموکراسي و برابري زن و مرد در آينده کردستان
فراتر نرفت.
دوّم:
ميز گرد نسل دوّم.
چند سالي ست ، در جلسات بنياد ،از دختران جوان ايراني
دعوت به سخنراني ميکنند
دختران
جوان اين ميز گرد ، با طرح و تحليل کودکي و نو جواني شان ، بسياري از مسايلي را که
نسل ما جرات نداشت به آن فکر کند ، به زبان مي آورند و مهمتر آنکه ، به تحليل و
قضاوت مي نشينند.
رکسانا
معصومي ذهنيت
مريض مذهبي حاکم را از طريق جمله « دختر خوشگل بد » روشن کرد.کودکي از دست رفته او
، نشان از مرداني داشت که با لذّتي حيواني به اين دختر کوچک تجاوز ميکردند و او را
بد و خوشگل ميناميدند . اگر او آزار ميديد ، تقصير خودش بود . چون زيبا بود ، چون
کودک بود ، چون دختر بود. چون اين حيوانات ، به کلمات مقدّسي تکيه ميکردند که همهء
خشونت مذهبي و قانوني را در اختيارشان گذاشته بود.
شبنم
هاليدي کشورهاي
خاورميانه را خوب ميشناخت و با تحليل جالبي روشن کرد که حکومت اسلامي ظاهرأ ضدّ امپرياليست ايران ، درهايش بروي سرمايه جهاني باز است.
سوّم
: حوري صبا ، شهرزاد مجاب ، ياسمن ميظر
حوري
صبا، کارگري که از آغاز انقلاب حدود پانزده
سال در کارخانه هاي آلستوم و چند کارخانه بزرگ ديگر کار کرده است، از اسلامي شدن ، يعني محدود شدن
شرايط کار براي زنان کارگر صحبت کرد. او به تفصيل توضيح داد که چطور برنامه
بيکارسازي زنان به بهانه اسلامي شدن جامعه ، طرفندي بود که زنان را به خانه
بفرستند و براي مردان کار ايجاد کنند و بدين ترتيب فقر را بين مردان بيکار و
کارگران زن تقسيم کنند. و در نتيجه بحران روابط بين زنان و مردان ، به بهانه
قوانين اسلام ، آن حقوق حدّ اقل اين طبقه محروم را که اميد دا شت با انقلاب ،
شرايط بهتري پيدا کند ، به ياس و خاموشي بکشاند.(1)
شهرزاد
مجاب از
روش نئو ليبرالها که سرمايه داري و دموکراسي را هم رده ميدانند ،انتقاد کرد. بعضي
از فمينيستهاي ايراني هم باور دارند ، سرمايه داري جهاني مي تواند د يکتاتورها و
رژيمهاي توتاليتر و بنيادگرا را از بين ببرد و آزادي و برابري بوجود بياورد. فقط نگاه سريع به جنگهاي سالهاي اخير ، تشان مي
دهد چگونه جنگ ها ، فقر را جهاني کرده اند. ياد آوري نکته مهمي که کم شنيده ميشود
، به نظر من ، حياتي بود. روشنفکران بسياري در جهان و ايران ، با تبليغ دين ،
ناسيوناليسم ، فرهنگ ملّي و د فاع از عقب ماندگي تاريخي ، قصد مقابله با جهاني شدن
سرمايه را دارند. درين گرداب، اگر زنان
ايران به شناخت و بررسي اوضاع نپردازند ، به راحتي ، غرق شرايط مضحک وخطرناکي مثل
فمينيسم اسلامي و پدرسالاري زنانه ميشوند.(2)
ياسمن
ميظر
سرمايه داري جهاني را با مقايسه دستمزدهاي
زنان و ميزان تورّم در کشورهاي سرمايه داري و کشورهاي در حال توسعه بررسي کرد. جنبش جهاني زنان که در سالهاي شصت و
هفتاد ميلادي موفق شد در بعضي عرصه ها حقوق کسب کند ، امروز با جهاني شدن سرمايه ،
نه فقط دستمزد برابر ، بلکه حقوق فرديش از بين مي رود.
جمهوري
اسلامي بلافاصله با بيکار سازي زنان به نفع سرمايه داري عمل کرد.(3)
امروز
در ايران ، از 19ميليون نيروي کار ، 5/4 ميليون بيکار هستند و تعداد زنان بيکار
پنج برابر مردان است.(4)
انتخاب
اين سه سخنراني از طرف کميته برگزاري
کنفرانس لندن ، نشان آگاهي اين گروه از شرايط امروز جهان بود.
اما
اين کنفزانس هم مثل کنفرانسهاي ديگر نکات منفي هم داشت ، که لازم به يادآوري ست.
1-
انتخاب خانم مهرانگيز کار به عنوان زن
برگزيده
در سالهاي اخير ، خانم کار به دليل دستگيري خودش ، زنداني شدن شوهرش ، و کسالت و بيماري ،
بسياري از ايرانيان را سخت نگران کرده است.
فشار وحشتناک بر زندگي شخصي ، متاسّفانه
او را به نوشتن کتابي واداشت که درآن ، مبارزين آزادي و دژخيمان رژيم در يک
سطح قرار ميگيرند. انتخاب او شايد امسال مناسب نبود و معترضين به درستي سالن را
ترک کردند.
2 ـ
مشکل اساسي برنامه هاي هنري
ارزشهاي
اسلامي ضّد زن جمهوري اسلامي ، در بيست و پنج سال گذشته ، هميشه از طريق کار هنري
به کنفزانسهاي بنياد ، به نمايشگاهها ، فستيوالها، و مراسم فرهنگي راه يافته است.
وزير اطّلاعات هر از چندي در مصاحبه ها از تاثير فرهنگي ارزشهاي اسلامي بر مخالفين
خارج کشور اظهار خشنودي ميکند.برنامه هايي که با ادّعاي آزادي ، دقيق طرح شده است
که فعّاليت اپوزيسيون را خنثي کند.
نگاه
کنيد به نمايشگاه آثار هنري اخير در برلن
. ظرافت بسياري لازم است که عکس و عينک و
عمّامه خميني ، مظهر عقب راندن ايران به قرون وسطا ، را با آثار د يگر به نمايش
گذارده اند . گويا حتّا از چند آرتيست و هنرمند
مخالف هم دعوت به عمل آمده است. کم کم مشکلات امروز ايران به پاي خامنه يي
و حزب الله هميشه در صحنه گذاشته ميشود و خميني را از تمام جناياتي که با تحميل
ايد ئولوژي اسلامي بر تن و جان زن و مرد ايراني تحميل کرد مبرّا ميکنند. و مردم
سرشان به جا به جا شد ن آدمها گرم مي شود نه به اصل موضوع واند يشيد ن براي بر
چيدن حکومت دين. حيرت آور اينکه روشنفکران دموکرات ، به جاي بحث و جدل بر سر
ارزشها ، به نام دموکراسي، از هنر نماِش تصوير جاني تاريخ و قروش چادر صد يورويي د فاع ميکنند . اينجاست
که لبخند بر لب آقاي يونسي وزير اطّلاعات نقش مي بندد .
بنياد
پژوهشهاي زنان
، نمي تواند ازين جوّ کنار بماند. براي برنامه هاي هنري ، هرگز از متخصّصين نظر
خواهي نميشود. و بيشتر مواقع آشنايي هاي شخصي در انتخابها دخالت دارند. بد ترين
انتخاب هنري سال گذشته ،انتخاب فيلمها
بود. يک فيلم مستند تبليغاتي انگليسي که
زنان فيلمساز ايراني را نشان ميداد که ارزشهاي اسلامي را تبليغ ميکرد ند ، و حتا
يکي از آنها گفت سينما براي او وسيله است.فيلم دوّم فيلم « زندان زنان» بود. کارگردان اين فيلم ،
دو روز با شلوار و بلوز چسبان وبي روسري
ميگشت ، اما موقع نمايش فيلم چارقد بر سرش گذاشت و گفت « مرگ بر د يکتاتور»
.نفهميد يم قصد ش شاه ديکتاتور بود يا ديکتاتورهاي فعلي . در حيرتم که
زنان تحصيلکرده و متخصّص در امور پزشکي و اجتمايي و سياسي ، وقتي به امور
هنري مي پردازند ، چرا تا اين حدّ ، در ميمانند.
«
فيلم ، داستان سه دهه زند گي يک زنداني و يک زندانبان است که بعداز سي سال ، کششِي
عاشقانه و همگون بهم پيدا مي کنند ». زبان
الکن غير سينمايي را کنار ميگذارم .موقع نمايش فيلم ، کنار من يک زنداني سياسي
رژيم خميني نشسته بود ، او تمام مدّ ت ميلرزيد. و
شکنجه گرش را به ياد ميآورد که درين فيلم محبوب و انسان به نمايش گدارده
شده است.
نکته
آخر: در پانزده سال گذشته ، بنياد پژوهشهاي زنان ، به مد د زنان مبارز جنبش مستقلّ
زنان ادامه يافته است . در اين کنفرانس بحث و گفتگو بين مخالفان و و موافقان يک
ايده و نظر، اصل است. اهميّت گفتگوي
آزادانه بي ترس و لرز از ماموران رژيم ، درس دموکراسِي براي آينده ايران است. آينده از آن ماست.
-------------------------------------------------------------
1ـ
متن کامل سخنراني در کتاب مجموعه سخنرانيهاي کنفرانس چهاردهم بنياد چاپ شده است
2ـ
متن سخنراني شهرزاد مجاب در شهروند و کتاب بنياد
3ـ
متن سخنراني ياسمن ميظر در کتاب بنياد و سايت اتحّاد چپ
4 ـ
ر.ج به مصابه رييس دانا در راديو برابري ماه مي
