سازمان ديده بان حقوق بشر
اعمال فشارهاي قوه قضاييه براي
سرپوشي شکنجه بازداشت شدگان
(نيويورک، 20 دسامبر 2004)
سازمان ديده بان حقوق بشر امروز با انتشار بيانيه اي اطلاع داد که قوه قضاييه
ايران با توسل به فشارهاي مداوم بر روزنامه نگاراني که اخيرأ با قيد وثيقه آزاد
شده اند و تهديد آنان به حبس هاي طولاني، سعي به سرپوش نهادن برنقش ماموران خود در
اجراي بازداشتهاي غير قانوني و شکنجه روزنامه نگاران و فعالان جامعه مدني را دارد.
بازداشت شدگان دائمأ تحت فشار و تهديد روزانه قرار دارند.
در طي چند ماه اخير بيش از ۲۰ روزنامه نگار و فعال سازمان
هاي غير دولتي در ايران بازداشت شده و در بازداشتگاههاي مخفي بازجويي و شکنجه شده
اند. به دنبال آزادي گروهي از بازداشت شدگان با سپردن قيد وثيقه، در 21 آذرماه سال جاري، علي مزروعي رئيس انجمن
روزنامه نگاران ، نماينده مجلس ششم و پدريکي از بازداشت شدگان درنامه اي به رئيس
جمهور خاتمي جزئياتي از شکنجه و حبس انفرادي اين افراد را ترسيم کرد.
پس از انتشار اين نامه، قوه قضاييه خبر از شکايت نيروي انتظامي ازعلي مزروعي به اتهام " نشر
اکاذيب و افترا" داد. در پي اين وقايع، قاضي سعيد مرتضوي دادستان کل تهران
براي سه روز متوالي – از تاريخ ۲۱ تا ۲۳ آذر – سه تن از روزنامه نگاران آزاد شده، اميد معماريان،
روزبه مير ابراهيمي و شهرام رفيع زاده را به اضافه جواد غلام تميمي که همچنان در بازداشت
بسر ميبرد به دفتر خود احضارنموده و به مدت هشت ساعت در هر روز آنان را تحت فشار
قرار داده تا محتواي نامه مزروعي را تکذيب
کنند.
در تاريخ ۲۴ آذر، اين
چهار روزنامه نگار براي برگزاري يک "کنفرانس مطبوعاتي" در مقرخبرگزاري
قوه قضائيه در مقابل دوربينهاي تلويزيون آورده شدند تا اطلاعات عنوان شده در نامه
مزروعي را نفي کنند. با پخش صحنه هائي در اخبار صدا و سيماي جمهوري اسلامي،
روزنامه نگاران اظهار کردند که در طول بازداشت بازجويان با آنان "نازک تر از
گل" رفتار کرده اند.
جو استورک مدير بخش خاورميانه ديده بان حقوق بشر در واشنگتن
در اين زمينه گفت: "چرا قوه قضائيه در دادگاهي علني و عادلانه جرم اين
بازداشت شدگان را مطرح نميکند و در عوض آنان را وادار به نفي شکنجه و حبس انفرادي
در نمايشي تلويزيوني ميکند."
سازمان ديده بان حقوق بشر اطلاعات جامعي را در مورد نحوه
شکنجه و بازجوئي از بازداشت شدگان کسب کرده است. بازداشت شدگان در يک بازداشتگاه
مخفي در تهران در سلولهائي انفرادي کوچک به مدتهاي طولاني – بعضأ به مدت 98 روز— حبس شده اند. انواع شکنجه هاي جسمي و
روحي همراه با بازجوئي هاي خشن گاهأ به مدت 11 ساعت متوالي ادامه داشته است. بازداشت شدگان به شدت
از بازجوي خود کتک خورده اند و در مواردي از کابل برق هم استفاده شده است.
بازداشت شدگان از دسترسي به وکيل و حتي دسترسي به پزشک در حين
بيماري محروم بوده اند. آنان به ندرت اجازه تماس يا ملاقات با خانواده خود را
داشته اند. در مدت بازداشت، بازجو مداومأ آنان را تهديد به ربودن و سر به نيست
کردن اعضاء خانواده ميکرده است. فشارهاي
روحي به حدي بوده که برخي از بازداشت شدگان به مرز خودکشي رسيده بودند.
هدف از اين بازجوئيها اجبار بازداشت شدگان به اعتراف بر عليه
خود، بر عليه همکاران، و بر عليه سياستمداران اصلاح طلب و مديران سازمانهاي غير
دولتي بوده است. آنها توسط يک مامور تصفيه شده (سابق) وزارت اطلاعات به نام مستعار
"کشاورز" بازجوئي شده و يکي از کارکنان قوه قضائيه به نام "مهدي
پور" بازپرس پرونده آنان بوده است.
در حين بازجوئي و شکنجه، "کشاورز" مکررأ از سوي قاضي مرتضوي بازداشت
شدگان را تهديد و ارعاب ميکرده است.
جو استورک افزود:"بر حسب اين اطلاعات، قاضي مرتضوي نقش
برجسته اي در هدايت اين محفل اطلاعاتي دارد و مسلمأ او علاقه زيادي به سرپوشي حقايق
اين بازداشتهاي غير قانوني و نقش خود دارد."
ديده بان حقوق بشر از حکومت ايران خواست که در مورد نقش
محوري قاضي مرتضوي در طراحي و اجراي بازداشتها و شکنجه روزنامه نگاران و فعالان
جامعه مدني تحقيق و تفحص نمايد، به تهديد و ارعاب آنان و حملات نيروي قضائيه بر عليه
آزادي بيان دراين کشور پايان دهد.
گزارش بی بی سی :
'اعتراف‌گيری از متهمان برای سرپوش بر شکنجه در
ايران'
سازمان ديده‌بان حقوق‌بشر با انتشار بيانيه‌ای مدعی شد
اعترافات روزنامه‌نگارانی که اخيرا با قيد وثيقه آزاد شده‌اند، تحت فشار قوه
قضائيه ايران صورت گرفته تا بر نقش ماموران اين دستگاه قضايی در 'اجرای بازداشت‌های
غيرقانونی و شکنجه رونامه‌نگاران و فعالان جامعه‌مدنی' سرپوش بگذارد.
سازمان ديده‌بان حقوق بشر می‌گويد که ماموران قضايی ايران
اين متهمان را تحت فشارهای مداوم قرار داده و به حبس‌های طولانی تهديد کرده‌اند تا
به اعتراف عليه خود تن بدهند.
از سوی ديگر، ماشاءالله شمس الواعظين، سخنگوی انجمن دفاع از
آزادی مطبوعات، در گفتگو با بی بی سی شکنجه هايی که اين روزنامه نگاران در دوران
بازداشت متحمل شده اند را به دو سطح "شکنجه های سفيد" و "شکنجه های
قرمز" تقسيم می کند.
شکنجه های سفيد شامل فشارهای روحی و روانی و حبس انفرادی و
شکنجه های قرمز شامل فشارهای فيزيکی از جمله ضرب و شتم متهم است.
آقای شمس الواعظين از جمله به ضرب و شتم شديد فرشته قاضی
اشاره می کند که به شکستگی بينی و خونريزی او در سلول انفرادی منجر شده است.
اين، در حالی است که سخنگوی هيئت دولت ايران، روز دوشنبه 30
آذر، در گفتگو با خبرنگاران اطمينان داد که پيگيری‌های رئيس‌جمهور در زمينه اين
پرونده ادامه خواهد داشت و نتايج آن اعلام خواهد شد.
عبدالله رمضان‌زاده پخش اعترافات تلويزيونی را نشانه آن
دانست که دستگاه قضايی پذيرفته است که افکار عمومی با نامه‌های پيشين اين متهمان
توجيه نشده و "نياز به اقدامات ديگری هست".
از توبه‌نامه‌ها تا اعترافات تلويزيونی
پس از اعتراض محافل بين‌المللی به موج تازه بازداشت روزنامه‌نگاران،
دست‌اندرکاران سايت‌های اينترنتی و فعالان سازمان‌های مدنی که به واکنش سيد محمد
خاتمی، رئيس جمهور ايران نيز انجاميد، چهار تن از متهمان در نامه‌های جداگانه‌ای
که يکی پس از ديگری در روزنامه‌های ايران به چاپ رسيد، به "اعتراف" عليه
خود پرداختند و تمامی اتهامات مطرح شده توسط دستگاه قضايی را پذيرفتند.
شهرام رفيع‌زاده، روزبه ميرابراهيمی، اميد معماريان و جواد
غلام تميمی، در اين نامه‌ها برخی از چهره‌های اصلاح‌طلب از جمله بهزاد نبوی و
مصطفی تاجزاده را عامل تحريک و هدايت فعاليت‌های خود معرفی کردند.
از اين جمع، جواد غلام تميمی همچنان در زندان به سر می‌برد
و سه متهم ديگر، پس از دوران طولانی بازداشت به تازگی آزاد شده‌اند.
جمعه گذشته، 27 آذر نيز يکی ديگر از بازداشت‌شدگان پرونده،
در "اقرارنامه”ای که پس از نمازجمعه قم پخش شد از عملکرد گذشته خود ابراز
پشيمانی کرد و از ملت ايران پوزش خواست. با پخش اين اقرارنامه، دامنه اعتراف‌گيری
از روزنامه‌نگاران به وبلاگ‌نويسان نيز کشيده شد.
انتشار چنين نامه‌هايی که به "توبه‌نامه" يا "ندامت‌نامه"
شهرت يافت، اعتراض نهادهای مدافع حقوق بشر و بخشی از نيروهای اصلاح‌طلب را
برانگيخت.
در واکنش به انتشار "توبه‌نامه"ها، رجبعلی
مزروعی، رئيس انجمن صنفی روزنامه‌نگاران، نماينده مجلس ششم و پدر يکی از بازداشت‌شدگان
همين پرونده، روز شنبه 21 آذرماه، با ارسال نامه ای به محمد خاتمی، به تشريح
برخوردهای صورت گرفته با فرزند خود و ديگر بازداشت شدگان پرونده سايت های اينترنتی
پرداخت.
مزروعی با يادآوری اينکه نويسندگان توبه‌نامه‌ها با سپردن
وثيقه آزاد هستند و در انتظار حکم دادگاه به سر می‌برند، اشاره کرد که نوشته‌ها و
گفته‌های آنان را "با ضريبی خاص، بايد تحليل و باور کرد".
نيروی انتظامی با شکايت از آقای مزروعی، نويسندگان اين نامه‌ها
را به دادگاه فراخواند تا شهادت دهند که اظهارات او خلاف واقعيت بوده و بار ديگر
بر "برخورد مناسب" بازجويان تاکيد کنند.
سه روز پس از انتشار نامه آقای مزروعی، چهار متهم پرونده
سايت‌های اينترنتی در اظهاراتی که سه شنبه 24 آذر از تلويزيون دولتی ايران پخش شد،
نه تنها متن نامه او را انکار کردند، بلکه وی را به دليل آنکه به جای آنان و همين‌طور
فرزند خود سخن گفته، مورد انتقاد قرار دادند. اين چهار نفر اظهار داشتند که در
دوران بازداشت، با آنها بدرفتاری نشده است.
در نشست خبری اين متهمان، تنها خبرنگاران واحد مرکزی خبر و
خبرگزاری فارس، دو رسانه نزديک به جناح محافظه‌کار حضور داشتند.
'بازداشت‌شدگان تحت
فشار هستند'
روز دوشنبه 30 آذر، سازمان ديده‌بان حقوق‌بشر با اشاره به
اين اعترافات مطبوعاتی و تلويزيونی اعلام کرد که بازداشت‌شدگان دائما "تحت
فشار و تهديد روزانه" قرار دارند.
اين سازمان، در بيانيه خود نوشت چهار متهمی که در اعترافات
تلويزيونی حاضر شدند، پيش از گفتگو با خبرنگاران تلويزيون دولتی ايران، به مدت سه
روز به دفتر سعيد مرتضوی، دادستان تهران احضار می‌شدند و هر روز به مدت هشت ساعت "تحت
فشار" قرار می‌گرفتند تا محتوای نامه آقای مزروعی را تکذيب کنند.
جو استورک، مدير بخش خاورميانه ديده‌بان حقوق‌بشر در
واشنگتن گفت: "چرا قوه قضائيه در دادگاهی علنی و عادلانه جرم اين بازداشت‌شدگان
را مطرح نمی‌کند و در عوض آنان را وادار به نفی شکنجه و حبس انفرادی در نمايشی
تلويزيونی می‌کند."
سازمان ديده‌بان حقوق بشر مدعی شد که بازداشت‌شدگان در يک
بازداشتگاه مخفی در تهران در سلول‌های انفرادی کوچک و به مدت طولانی حبس شده‌اند،
در بازجويی‌های طولانی مورد ضرب‌وشتم قرار گرفته‌اند و تحت فشارهای روحی از جمله "تهديد
به ربودن اعضای خانواده" قرار داشته‌اند.
به گفته اين سازمان، هدف از بازجويی‌ها، اجبار بازداشت‌شدگان
به اعتراف عليه خود، همکاران و سياستمداران اصلاح‌طلب و مديران سازمان‌های
غيردولتی بوده است.
آقای استورک می‌گويد: "بازداشت‌شدگان توسط نيروهای
ويژه‌ای بازداشت و شکنجه شده‌اند که ظاهرا از شخص قاضی مرتضوی دستور می‌گيرند. واضح
است که مرتضوی منافع زيادی در پوشاندن نقش خود در اين ماجرا دارد."
چندی پيش، يک سازمان حقوق‌بشری ديگر که برای حمايت از
روزنامه‌نگاران فعاليت می‌کند، اعتراف‌گيری از متهمان و اعمال فشار "واضح و
علنی" بر نويسندگان سايت‌های اينترنتی را محکوم کرد.
گزارشگران بدون مرز، روز چهارشنبه 25 آذر در بيانيه خود
نوشت: "اين نمايش‌های مضحک و شرم‌آور را مسئولان رژيم به خيال فريب افکار
عمومي داخلي و خارجي و به ويژه نهادهای بين‌المللي مدافع حقوق‌بشر به راه انداخته‌اند.
اما اين ‘اعترافات’ اغراق آميز و ناشيانه خود دليل وجود بدرفتاری و شکنجه همکاران
ماست."
گزارشگران بدون مرز نيز همچون ديده‌بان حقوق بشر، اعلام کرد
که متهمان آزاد شده، پيش از حضور در "اعترافات تلويزيونی"تهديد به
بازداشت مجدد شده‌اند و به مدت هشت ساعت مورد بازجويی قرار گرفته‌اند. اين سازمان
همچنين با اشاره به شکنجه متهمان در دوران بازداشت، مدعی شد که شهرام رفيع‌زاده با
کابل شلاق خورده است.
نيروی انتظامی و مقامات قضايی ايران تاکنون با استناد به
نامه‌ها و اعترافات برخی از متهمان، چنين ادعاهايی را رد کرده‌اند و هيچ‌گونه
بدرفتاری يا برخورد غيرقانونی با بازداشت‌شدگان را نپذيرفته‌اند. مقامات قضايی
ازجمله رئيس دادگستری تهران، همچنين ادعای اعمال فشار بر متهمان برای اخذ اعترافات
و نوشتن "توبه‌نامه" را تکذيب کرده‌اند.
