خواب های ملكه جنگ درباره ايران

 

فرشاد محمودی/

روزنامه  شرق

 

وزير خارجه پيشنهادی بوش رئيس جمهور آمريكا ديروز در دومين روز حضور خود در سنای ايالات متحده برای كسب رأی اعتماد نشان داد كه ايران همچنان در ديپلماسی آمريكا جايگاهی مهم دارد و انتخاب خانم رايس به معنای تأكيد بوش بر مواضع نومحافظه كارانه دولت خود است.

حدود ۱۰ روز است كه تعطيلات سال نو مسيحی به پايان رسيده تا جهان با شتاب بيشتری خود را برای شروع فعاليت های روزمره در سال ۲۰۰۵ آماده كند. در ميان همه كشورهايی كه پايان تعطيلات را انتظار می كشيدند سه گروه يعنی آمريكا، اتحاديه اروپا و ايران بيش از همه برای نيمه ژانويه اشتياق داشتند. در واشينگتن دولت دوم جورج هربرت واكر بوش از امروز رسماً كار خود را آغاز می كند. به همين منظور رئيس جمهور منتخب فهرست وزرای پيشنهادی جديدش را به سنا تقديم كرده تا از نمايندگان رای اعتماد بگيرند. «كاندوليزا رايس» مشاور امنيت ملی دولت اول جورج بوش يكی از جنجالی ترين وزرای پيشنهادی كابينه دوم بوش پسر است كه اگر سنا به وی رای اعتماد بدهد از امروز جانشين ژنرال «كالين پاول» خواهد شد. رايس ۵۰ ساله بامداد چهارشنبه به وقت تهران در مراسم اخذ رای اعتماد از كميته روابط خارجی سنای ايالات متحده خواستار اقدام قوی و هماهنگ جهانی در قبال برنامه های هسته ای ايران و كره شمالی شده است. نامزد پيشنهادی وزارت خارجه آمريكا با تسليحاتی نشان دادن برنامه های هسته ای ايران به نمايندگان حاضر در جلسه گفته كه ما بايد در تاكيد بر اينكه ايران و كره شمالی اهداف تسليحاتی هسته ای خود را كنار گذاشته و در عوض راه صلح را در پيش بگيرند، متحد بمانيم. رايس كه دانش آموخته رشته علوم سياسی از دانشگاه دنور است در برابر نمايندگان سنا تاكيد كرده كه اگر ايرانی ها پايبندی خود را به تعهدات بين المللی نشان ندهند ما آنها را به شورای امنيت سازمان ملل متحد ارجاع می دهيم. رايس با حالتی تهديدگونه اشاره كرده كه زمانی ممكن است اين دقيقاً همان راهی باشد كه ما بايد طی كنيم. وزير پيشنهادی رئيس جمهور ايالات متحده برای تصدی وزارت خارجه آمريكا كه از نزديكترين دوستان خانوادگی جورج بوش است و ديدگاهی نزديك به مقام های بلندپايه پنتاگون دارد، هدف آمريكا را كه خبرگزاری های رسمی و نيمه رسمی ايران آن را مخابره كرده اند اين چنين توصيف كرده است: «ايران در قبال نگرانی هايی كه ما در مورد سياست های اين كشور داريم پاسخگو باشد كه اكنون ۱۸۰ درجه در تضاد با منافع ما است.» رايس می گويد ايران بايد به مسئله رهبران القاعده كه به ادعای آنها در ايران حضور دارند رسيدگی كند. وی در عين حال اتهام واشينگتن مبنی بر حمايت تهران از گروه هايی كه تروريستی خوانده می شوند را تكرار كرده است. به عقيده كاندوليزا رايس جهان پيامی را به ايران می فرستد كه تهران نمی تواند عضوی مشروع در نظام بين الملل و در عين حال به دنبال دستيابی به سلاح هسته ای باشد. كاندوليزا رايس دفاع از خود برای اخذ رای اعتماد را بسيار آتشين شروع كرده است. خانم رايس قبلاً گفته بود پدرش كه يك كشيش بوده همواره به او سفارش می كرد كه يك نوجوان سياهپوست برای پيشرفت در جامعه بايد دو برابر ديگران تلاش كند. سرباز سياه جورج بوش در تلاش برای ورود به خانه سفيد به اين توصيه پدر كشيش اش در مراسم اخذ رای اعتماد كاملاً عمل كرده است. هنگامی كه كاندوليزا رايس برای دفاع از ديدگاهش عازم ساختمان سنا می شد ديپلمات های ايرانی به سراغ شبكه های خبری جهانی می رفتند تا از ديدگاه های فردی كه گفته می شود با آمدنش به وزارت خارجه آمريكا، هماهنگی بيشتری در كابينه دوم بوش به وجود خواهد آمد، آگاه شوند. هنگامی كه وزير پيشنهادی با كت و دامن مشكی با كلاسور سفيدی به دست وارد تالار سنا شد، شايد ديپلمات های ايرانی از روی سوابق رايس در مقام مشاورت امنيت ملی كابينه اول بوش حدس می زدند كه وی موضعی نسبتاً تند عليه تهران خواهد گرفت اما با اين همه اين سخنرانی كه با پرسش های مكرر «جان كری» رقيب دموكرات بوش در انتخابات نيز همراه بود تهران را به واكنش تندی وادار كرد. حميدرضا آصفی سخنگوی وزارت خارجه ايران كه يك روز كاری بارانی را در تهران آغاز كرده بود از دفتر كارش در باغ ملی تهران در نخستين واكنش يك مقام ايرانی به اين موضوع به وزير خارجه جديد آمريكا توصيه كرد كه با مروری بر سياست های غلط و نافرجام آمريكا در اجرای سياست استبدادی و يك جانبه گرايی از تكرار اشتباهات گذشته پرهيز كند.

حميدرضا آصفی با انتشار بيانيه ای گفته كه اظهارات اخير اين مقام ماهيت واقعی آمريكا در جهان را برملا می كند. ايالات متحده آمريكا به دليل سياست و رويكردهای غلط نومحافظه كاران افراطی در ورطه ای از بحران های متعدد گرفتار شده كه جز با بازنگری سياست های غلط گذشته و اصلاح آن، امكان رهايی از اين شرايط را ندارد.

از ديدگاه سخنگوی دستگاه ديپلماسی ايران، تهران طرح اين ادعاها و گمانه زنی ها را از سوی جناح تندرو آمريكا با هدف ايجاد خلل و القای ناموفق بودن روند مذاكرات سازنده هسته ای ايران و اروپا می داند. كاندوليزا رايس كه احتمال می رود امروز با گرفتن رای اعتماد از سنا دومين وزير خارجه ايالات متحده آمريكا در هزاره سوم شود در كابينه اول بوش نيز به نوعی نماد دشمنی ساكنان كاخ سفيد با ايران بود. نزديك تر شدن ديدگاه های وزير خارجه به رئيس جمهور در دور دوم رياست جمهوری ها به نظر می رسد در حال تبديل شدن به سنتی در ايالات متحده است. مادلين آلبرايت وزير خارجه كابينه دوم بيل كلينتون دموكرات نيز كه از قضا وی نيز از جمع نسوان سياستمدار بود ديدگاهی به مراتب نزديك تر از «وارن كريستوفر» به رئيس جمهور داشت. با اين تفاوت كه آلبرايت در دور دوم رياست جمهوری كلينتون در تلاشی ناكام سعی كرد از ارتفاع ديوار بی اعتمادی ميان تهران و واشينگتن بكاهد اما كاندوليزا رايس از همان زمان مشاوره اش در نهاد امنيت ملی آمريكا به نماد ضديت با ايران تبديل شد و به ارتفاع ديوار بلند بی اعتمادی افزود. البته مادلين آلبرايت برای كاندوليزا رايس تنها تداعی كننده آخرين وزير خارجه دموكرات ها در قرن بيستم نيست بلكه نام جوزف كوبل پدر مادلين آلبرايت را به ياد او می آورد. كسی كه رايس تحت تاثير وی به روابط بين الملل به خصوص در زمينه امور خارجی و به طور اخص مسائل اتحاد جماهير شوروی علاقه مند شد. ورود رايس به جهان سياست در ايالات متحده به زمان دولت جورج بوش پدر بازمی گردد. رايس كه جورج بوش پسر وی را «كاندی» صدا می زند با گرفتن منصب مشاورت امنيت ملی آمريكا قدرت بيشتری در هيات حاكمه ايالات متحده گرفته است. كارشناسان مسائل آمريكا معتقدند وقوع حملات يازدهم سپتامبر كه عمليات نظامی واشينگتن و لشكركشی ايالات متحده به افغانستان و عراق را در پی داشت بر شدت نفوذ رايس بر افكار جورج بوش افزود. از كاندوليزا رايس به عنوان يكی از عمده ترين طراحان دكترين حملات پيشگيرانه ياد می شود. براساس اين دكترين ايالات متحده به رهبری جورج هربرت واكر بوش خود را مجاز می داند كه بدون اجازه نهادهای بين المللی همچون سازمان ملل متحد به عمليات نظامی عليه كشورهايی دست بزند كه احتمال می دهد تهديدی عليه آمريكا باشند. هر چند كه دولت جورج بوش تا به حال اين سياست را درباره دو كشور يعنی افغانستان و عراق به كار برده اما كارشناسان مسائل ديپلماتيك می گويند به نظر نمی رسد فضای جامعه بين الملل به وی اجازه چنين اقدامی را در قبال تهران بدهد. در چند روز اخير كه نويسنده نشريه آمريكايی نيويوركر از طرح نفوذ كماندوهای آمريكايی به داخل ايران خبر داده و جورج بوش اقدام نظامی را بعيد ندانسته هر چند هنوز كمال خرازی وزير خارجه ايران اظهارنظری نكرده اما دست كم ۵ مقام بلندپايه اروپايی در قبال آن واكنش منفی نشان داده اند. هر چند كه خود خانم رايس نيز گزارش اين مجله را رد كرده اما وزرای خارجه دولت پادشاهی بريتانيای كبير، دولت فدرال آلمان، جمهوری فدراتيو روسيه، دولت پادشاهی لوكزامبورگ كه رياست دوره ای اتحاديه اروپا را به عهده دارد و كميسيون اتحاديه اروپا به شدت با به كارگيری گزينه نظامی در قبال ايران مخالفت كرده اند.

دريابان علی شمخانی وزير دفاع جمهوری اسلامی در دوران سكوت كمال خرازی ديگر عضو كابينه محمد خاتمی كه به موضع گيری نپرداخته، شديدترين واكنش را به احتمال اقدام نظامی آمريكا نشان داده و گفته كه ايران توان نظامی دفع هرگونه حمله ای را دارد. علی آقامحمدی نيز كه رياست كميته تبليغات شورای عالی امنيت ملی را به عهده دارد، می گويد كه آمريكا از ترس نتايج انتخابات عراق بر ضد ايران جنگ روانی راه انداخته است.

كاندوليزا رايس كه از نيمروز امروز احتمالاً پست وزارت خارجه آمريكا را دراختيار خواهد گرفت، می گويد كه ايران از سال ۱۳۵۸ تاكنون تحت تحريم های آمريكا قرار داشته است اما واشينگتن اهرم های فشار كمی در اختيار دارد. با اين حال وی خبر می دهد كه در حال كار با بريتانيا، فرانسه و آلمان برای پاسخگو نگه داشتن تهران است.

رايس با اعلام اين مواضع در واقع درصدد ايجاد فضايی است كه در صورت ناكامی در به دست آوردن حمايت ديگر كشورها برای ارجاع پرونده ايران به شورای امنيت يا هر اقدام تند ديگری سياست وزارت خارجه كشورش را در همراهی با اروپا معرفی كند. سياستی كه به نظر می رسد با نظر منفی همتايان اروپايی خانم رايس، واشينگتن ناچار از اجرای آن است.

نيمروز امروز كالين پاول وزير خارجه دولت اول جورج بوش كه به هنگام اعلام خداحافظی اش با وزارت خارجه آمريكا نگرانی و افسوس اروپايی ها را موجب شد، ميز شلوغی را به رايس تحويل خواهد داد. پرونده اوضاع عراق، آينده مذاكرات صلح بين فلسطين و اسرائيل و بازيابی چهره مخدوش شده و خشن آمريكا در ميان مسلمانان كه جورج بوش بر آن تاكيد كرده حجم زيادی از ميز وزارت خانم كاندوليزا رايس را اشغال كرده است.

•پرسش و پاسخ ۱۰ ساعته رايس در سنا

خبرگزاری آفتاب:كاندوليزا رايس كانديدای بوش برای پست وزارت خارجه پريشب و ديشب در سنای آمريكا حاضر شد و در ۱۰ ساعت جلسه پرسش های متعدد و گاه تند سناتورهای دموكرات كميته روابط خارجی پاسخ گفت. او در اين جلسه دو بار تكرار كرد كه «زمان ديپلماسی فرا رسيده» و آمريكا برای بهبود روابط با ديگر كشورهای دنيا در چهار سال آينده تلاش می كند.

بخش عمده پرسش های سناتورها از رايس، عراق و سياست گذشته و آينده دولت در قبال اين موضوع بود. رايس پذيرفت كه بعضی از تصميمات اتخاذ شده درباره عراق ممكن است درست نباشد اما گفت كه شكی ندارد تصميم استراتژيك برای بركناری صدام حسين درست بوده است.

او ايران را در كنار كوبا، برمه، كره شمالی، بلاروس و زيمبابوه، پايگاه حكومت های مستبد خواند، از تمركز و انباشت قدرت در كرملين و از دست ولاديمير پوتين «ابراز نگرانی عميق» كرد و هوگو چاوس رئيس جمهور ونزوئلا را «رهبری منتخب» خواند كه به «شيوه غيردموكراتيك» حكومت می كند؛ وعده داد كه برای حل مناقشه فلسطين همه تلاش خود را بكند و به شدت مشاركت نمايد و از دولت های عربی خواست كه به اين روند كمك كنند.

سئوالات درباره عراق گاه با تندی سناتورهايی همچون باربارا بوكستر دموكرات از كاليفرنيا همراه می شد. او سخنانی از رايس نقل كرد كه پيش از جنگ درباره سلاح های كشتارجمعی عراق و تهديد خطرناك آن گفته بود. سلاح هايی كه هيچ گاه يافت نشد. اين سناتور دموكرات با لحنی تند رايس را به دروغگويی درباره منطق جنگ متهم كرد.

رايس در پاسخ گفت: «سناتور! بايد بگويم كه من هيچ گاه از حقيقت به هيچ قيمتی و به خاطر هيچ كاری منحرف نشده ام. شخصيت من اين گونه نيست.» اين نشست ۱۰ ساعته در حقيقت فرصتی بود برای علنی شدن حرف های كسی كه در چهار سال گذشته از پشت پرده، سياست خارجی دولت بوش را هدايت می كرد. اين استاد ۵۰ ساله دانشگاه استنفورد كه جانشين كالين پاول ميانه رو می شود، در نشست سنا گفت، آمريكا با دوران پرآشوبی روبه روست كه از نظر چالش ها و فضای آكنده از بی اطمينانی به آينده شبيه دوران پايان جنگ جهانی دوم است. او در پاسخ به سئوالات متعدد سناتورها درباره استراتژی خروج از عراق گفت: اين موضوع فقط به توان عراق برای ايجاد ارتشی بستگی دارد كه بتواند با ناآرامی ها و بمب گذاری ها و حملات چريكی مقابله كند. نمی توان جدول زمانی برای عقب نشينی نيروها از عراق تعيين كرد. رايس گفت: ۱۲۰ هزار نيروی عراقی تاكنون برای اين منظور و تشكيل ارتش مستقل عراق آموزش ديده اند. سناتور جوزف بيدن در پاسخ به اين جمله رايس بلافاصله گفت كه اخيراً از عراق ديدار كرده و معتقد است رقم حقيقی اين نيروها فقط چهار هزار نفر است. اما رايس باز هم بر گفته خود پافشاری كرد. سناتور جان كری رقيب شكست خورده بوش در انتخابات رياست جمهوری يكی از معدود سناتورهايی بود كه تا آخرين ساعت جلسه و تا شب باقی ماند تا از رايس سئوالاتی بپرسد. او خطاب به رايس گفت: «ما برای نجات عراق از شر صدام حسين به اين كشور رفتيم. اما حالا بايد خودمان را از شر سياست خودمان نجات دهيم.» رايس در پاسخ به او گفت: وضعيت عراق همواره با پستی و بلندی هايی همراه بوده است. ما تصميمات زيادی طی اين مدت گرفتيم كه بعضی از آنها درست نبوده. اما تصميم اصلی يعنی بركناری صدام كاملاً درست بود. او مهمترين كار در عراق بعد از انتخابات را غلبه بر اختلافات ميان عرب های سنی و شيعه و كردها و ديگر اقوام عراقی دانست و گفت: اين گروه ها بايد به آشتی سياسی برسند. كری سئوالات زيادی از رايس پرسيد كه بعضی از آنها بيشتر به سخنرانی انتخاباتی شبيه بود. اما در آخر جلسه وعده داد اگر رايس عملكرد خوبی داشته باشد با او همكاری می كند. كری تنها سناتوری بود كه به صراحت گفت، رايس نبايد از به دست آوردن رای اعتماد خيلی مطمئن باشد.

پرسش های ديگری كه در اين جلسه از رايس پرسيده شد به رسوايی ابوغريب و اعمال شكنجه توسط نظاميان آمريكايی مربوط می شد. رايس كه نمی خواست وارد اين بحث شود، گفت: «تعيين اين كه كدام تكنيك بازجويی با تعهدات بين المللی و قانون آمريكا همخوانی دارد و كدام يك ندارد، كار وزارت دادگستری است. من نمی خواهم درباره تكنيك خاصی اظهارنظر كنم.»

رايس تلاش برای حل مناقشه فلسطين را از اصلی ترين اهداف سياست خارجی آمريكا در دور دوم رياست جمهوری بوش اعلام كرد و گفت: اكنون يك فرصت بی نظير برای اين هدف پيش آمده و ما نبايد اين فرصت را از دست بدهيم.

كشور فلسطين نبايد خاكی از هم گسسته و غيرقابل كنترل باشد، به طوری كه اصلاً نتواند كاركرد يك كشور را داشته باشد.

رايس به سناتورهای آمريكايی قول داد كه برای بهبود وجهه آمريكا در جهان تلاش كند.

رايس گفته است كه در دوران وزارتش ديپلمات های نگران وزارت خارجه را به طرز فكر بوش نزديك می كند، ديپلمات هايی كه تاكنون دو نفر از بلندپايه ترين آنها اعلام كرده اند همراه پاول وزارت خارجه را ترك می كنند. رايس در كنار ديگر مسئوليت هايش در وزارت خارجه بايد ديپلمات های مخالف رئيس جمهور را نيز به وفاداری نسبت به او وادارد، همان كاری كه پورتر گاس رئيس تازه وارد سيا در اين سازمان انجام می دهد و در انجام اين ماموريت و خانه تكانی تاكنون چند افسر بلندپايه سيا اين سازمان را ترك كرده اند. دومين جلسه كميته روابط خارجی سنا ديشب آغاز شد. در پايان اين جلسه سناتورها تصميم می گيرند كه آيا وزارت خارجه را به رايس بسپارند يا نه.