" حقيقت قربانی!"

حسن زرهی

hassan@shahrvand.com

www.shahrvand.com

 

گفت و گوی "راديو فردا" با من و آقای امير طاهری روزنامه نگار صاحب نام ايرانی (سردبير روزنامه ی کيهان در تهران پيش از انقلاب، و از بنيانگذاران سازمان خبرنگاران بدون مرز و همکار بسياری از رسانه های معتبر جهان از جمله مجله ی معروف فوکوس) و پخش بخشی از آن گفت و گو، و برخی خطاهای تايپی در متن گفت و گو در سايت راديو آزادی مرا واداشت آنچه را در محدوديت برنامه ی خوب خانم مريم احمدی نتوانستيم بگوييم، دست کم به سهم خودم و در اينجا با شما خوانندگان شهروند در ميان بگذارم و بعد آن اشتباهات تايپی را گوشزد کنم.

 

قربانی به نام حقيقت

ماجرا از شليک نظاميان آمريکايی به مقر خبرنگاران در هتل فلسطين بغداد آغاز شد!

همه ی ما ميدانيم که خبرنگاران بنابر موازين عرفی اخلاقی و قراردادهای بين المللی در هر شرايطی بايد مصونيت داشته باشند، و با بهره مندی از فضای امن کافی به انجام وظيفه شان که همان اطلاع رسانی است بپردازند!

و به همين دليل ايجاد هرگونه فضای ناامن و يا تعرض نظامی به خبرنگاران با هر گرايش و به هر عنوانی خلاف عرف و اخلاق بين المللی اين حرفه است.

و از آنجا که ايجاد هرگونه فضای ناامن يا تعرض نظامی به خبرنگاران بويژه خبرنگاران مستقر در جبهه ها و يا شرايط ويژه خبررسانی، موجب سانسور و پوشيده ماندن اخبار و اطلاعات درست از ديد جهانيان ميشود، و ميتواند عواقب و آثار زيانباری را برای بشر به همراه آورد، به همين دليل خبرنگاران حاضر نيستند از سوی هيچ دولت و يا قدرت و ارتشی به آنان تعرض شود!

خبرنگاران پيام آوران صلح و دوستی اند و حق نيست به دليل انجام وظيفه شان قربانی شوند، در جنگ اخير بيش از ۱۵ خبرنگاران کشته شده و دهها تن زخمی و يا مفقود شده اند.

 

انحصار رسانه ای به جای اصل کثرت گرايی

لوموند ديپلماتيک مينويسد: "هنگامی که اطلاع رسانی به صورت کالا درميآيد وجه تمايز ميان انواع مختلف توليد روزنامه نگاری خبر و مطلب سرگرم کننده و خبرهای جدی معنای واقعی خود را از دست ميدهد و در نتيجه جنبه ی جدی و ويژه ی روزنامه نگاری پژوهشی هم قربانی ميشود. و گروههای اقتصادی که داراييهای جورواجور در حوزه های اينترنت و مطبوعات دارند به کپی کاری از مطالب هم و يا يک منبع مشغول ميشوند و کار پويا و زنده روزنامه نگاری به تکثير ديد و نگاه و منبع و مرجع واحدی مبدل ميشود!"

و اين همان هدفی است که توسط صاحبان قدرتهای مالی و نظامی جهان هر روز به گونه ی روشنتری به جهان رسانه ها تحميل ميشود. برای پيش گيری از همسان سازی جهان رنگارنگ و متنوع اطلاع رسانی، بايد محدوديتهايی که به سهو و يا عمد در راستای کار روزنامه نگاران رخ ميدهد، هم افشا شود و هم کوشش گردد که اين گونه فجايع و جرايم تکرار نشود. "آيدان وايت" رئيس فدراسيون بين المللی روزنامه نگاران سراسر جهان در پی حادثه ی هتل فلسطين گفته است: اين حملات ميتواند نقض جدی حقوق بين الملل باشد و اين شبهه ی جدی وجود دارد که آمريکايی ها به عمد روزنامه نگاران را مورد حمله قرار داده باشند!

آقای وايت افزوده است: بمباران هتل محل اقامت روزنامه نگاران و هدف قرار دادن دفاتر رسانه های عربی در جنگ اخير که به نام دموکراسی راه افتاده واقعه اسف بار و تکان دهنده ای است و بايد از تکرار اين گونه وقايع جلوگيری جدی شود و سازمان ما خواستار انجام يک تحقيق مستقل درباره ی اين حملات است. اين گونه برخورد با خبرنگاران نقض جدی حقوق بين المللی است و بايد بی درنگ متوقف شود!

آيدان وايت با اشاره به حمله به دفتر شبکه عرب زبان الجزيره و دفتر خبرنگاران رويتر در هتل فلسطين بغداد گفته است:

با توجه به بمباران دفتر الجزيره در کابل در زمان جنگ افغانستان، نميتوان اين نکته را از نظر دور داشت که در هدف گيری دفتر اين شبکه خبری سوءنيتی وجود نداشته است!

مديران شبکه ی الجزيره نيز در همين پيوند ميگويند:

پيش از آغاز جنگ عراق، ما محل دقيق دفتر الجزيره در بغداد را به وزارت دفاع آمريکا، پنتاگون داده بوديم تا فاجعه ی کابل بار ديگر تکرار نشود!

يادمان هست که مقامهای آمريکايی به دليل نشان دادن تصاويری از نيروهای آمريکايی که در بغداد کشته شده و يا به اسارت درآمده بودند به شدت به شبکه ی جهانی الجزيره معترض بودند. اين شبکه در ديده مقامهای عراقی نيز متهم به جانب داری از دشمن و پادويی برای آمريکايی ها شده بود، که اين گونه برخوردها نشانهای خوبی برای مستقل بودن يک رسانه ميتواند باشد!

بويژه آنکه نخستين خبرنگاری که در همان روزهای اول جنگ از بغداد اخراج شد خبرنگار شبکه ی الجزيره بود.

ماهر عبدالله همکار طارق ايوب خبرنگار مقتول الجزيره صحنه ی قتل او را اينطور به ياد ميآورد:

ما ميديديم که هواپيما به ساختمان هتل نزديک ميشود، خيلی نزديک شده بود که راکتش را ابتدا مسلح و سپس به سوی ما شليک کرد. به سوی بام هتل فلسطين که ما بر آن بوديم و روبرويمان پل "جماهيريه" بود و تانکهای آمريکايی بر آن مستقر بودند.

هواپيما در ارتفاع بسيار پايين پرواز ميکرد، آنقدر پايين که هم ما و هم خبرنگاران ساکن هتل خيال کرديم به دليلی ميخواهد بر بام هتل فرود آيد! اينقدر نزديک و پايين بود! ما حتی به راحتی مسلح شدن راکت را ديديم و شنيديم و شاهد نشانه گيری مستقيم بوديم! و سرانجام راکت شليک شد و به ژنراتور برق اضطراری ما خورد و ايوب طارق را کشت! و خالد ظهير هم زخمی شد!

ژنرال "بوفورد بلونت" از دسته سوم آمريکا در پی حادثه ی تيراندازی به هتل محل اقامت خبرنگاران و بمباران بالای بام آن که خبرنگاران در آنجا مشغول عکاسی و فيلمبرداری بودند، اظهارنظر کرده و گفته است:

تانکهای بر روی پل جماهيريه توسط تک تيراندازان و راکت پراکنان مورد حمله از موضع هتل فلسطين قرار گرفتند و ما در پاسخ به اين شليک ها مجبور به پاسخگويی شديم تا دشمن را وادار به آتش بس کنيم. و رابرت فيسک واقعه ی تيراندازی و بمباران هتل خبرنگاران را اينطور شرح ميدهد:

"من داشتم در ميان تانکهای روی پل جماهيريه و هتل رانندگی ميکردم. جوری که هر دو را به درستی ميديدم، هم تانکها را و هم هتل را، در همان زمان شليک تانک به هتل اتفاق افتاد. من ميديدم که دوربين ويديويی فيلمبردار تلويزيون فرانسه از صحنه داشت فيلمبرداری ميکرد. چهار دقيقه از آن فيلم هست. که اتفاقا از تانکهای ژنرال بوفورد فيلمبرداری شده تا لحظه ی شليک، اما پيش از شليک تانکها در فيلم هيچ صدايی از طرف هتل که نشانگر تيراندازی و يا به قول ژنرال، راکت اندازی باشد شنيده نميشود. خود من هم که شاهد صحنه بودم هيچ حمله ای از سوی هتل به تانکها نديدم. البته اين موضوع شواهد ديگری هم دارد. ما حدود يک دوجين از خبرنگاران را موظف کرده بوديم که مثل عقاب مراقب باشند که هيچ فرد مسلح و يا مشکوکی در هتل نباشد تا بهانه به دست طرفهای جنگ برای حمله به هتل بدهد!"

نام و نشان چند تن از خبرنگاران قربانی حقيقت در جنگ اخير:

بيست و دوم مارچ

۱ - پاول موران ۳۹ ساله، خبرنگار آزاد شبکه ی تلويزيونی استراليا که توسط انفجار انتحاری در منطقه زير نفوذ کردهای عراق کشته شد!

۲ - فرد نراک فيلمبردار شبکه تلويزيونی ITN از تيم تری لويد

۳ - تری لويد از شبکه ی ITN انگليس

۴ - حسين عثمان، ۳۰ ساله، مترجم گروه شبکه ی بين المللی ITN انگليس

دوم اپريل

کاوه گلستان، ۵۲ ساله، عکاس و فيلمبردار ايرانی که با شبکه BBC همکاری داشت.

چهارم اپريل

ميشل کلی ۴۶ ساله خبرنگار واشنگتن پست

ششم اپريل

عبدالرزاق محمد مترجم کرد BBC به همراه ۱۷ کرد ديگر در آتش دوستانه ارتش آمريکا قربانی شد!

هفتم اپريل:

۱ - خوليو انگويتا پارادو، ۳۲ ساله، روزنامه نگار اسپانيايی ال موندو

۲ - کريستيان ليبيک، ۳۵ ساله، روزنامه نگار مجله آلمانی فوکوس

هشتم اپريل

۱ - طارق ايوب خبرنگار شبکه ی جهانی الجزيره

۲ - جوزف کواسو، ۳۷ ساله، از شبکه ی تلويزيونی اسپانيا

۳ - تاراس پرنسيوک، ۳۵ ساله، فيلمبردار شبکه تلويزيونی اوکراين

همه ی اين موردها و حقايق تاکنون پنهان مانده ی بسيار ديگری خبر از سخت تر و تنگ تر شدن ميدان کار خبرنگاران دارد. خبرنگاران جهان برای دفاع از حقيقت حرفه ی پرمخاطره خويش خوب است متفق و متحد عمل کنند و نگذارند بخت خبردهی و اطلاع رسانی به جهانيان قربانی مطامع و مقاصد و اهداف هيچ قدرت و يا کشوری شود!

 

و اما اشتباهات تايپی:

غ -  دفتر خبرنگاری رويتر

د -  دفتر خبرنگاران رويتر

ع - حال اگر آنچه را آقای طاهری حقيقت بدانيم

د-  حال اگر آنچه را آقای طاهری گفتند حقيقت بدانيم

غ-  علی طارق

د - طارق ايوب

غ -  ITI

د -  IPI

غ-  سلح هسته ای

د - سلاح هسته ای

غ - ما متأسفانه

د-  اگر ما متأسفانه

غ-  خبرگزاری

د-  خبر رسانی

غ-  چرا از تنها کشور

د-  چرا از تنها رسانه دموکرات جهان عرب (منظورم تلويزيون الجزيره است)

 

در آن متن، به دليل پياده شدن نوار بدون ويراستاری، نادرستی های نوشتاری بسياری هست که به دليل آنکه باعث قلب معنا و منظور نميشوند از آنها ميگذرم.